TÜRKİYE’DEKİ KALIP ÜRETİMİNİN GELECEĞİ HAKKINDA STRATEJİ ÖNERİSİ
24-10-2023
17:14
GİRİŞ:
Özellikle son yıllardaki periyodik ortaya çıkan ekonomik durgunluklar, resesyonlar nedeniyle firmalar yönetilebilir riskli ölçekte yapılanmaya giderken, kritik olmayan parçaları/hizmetleri de kendi iş prensiplerini, şartnamelerini ve standartlarını uygulayan yakın çevrelerindeki diğer firmalara ihale ediyorlar; Otomotiv ana sanayi firmaları da kendi üretim kapasitesinin olmadığı veya yetmediği durumlarda kalıp tedarikçisi firmalara yaptırmak zorunda kaldığı tüm kalıpları mümkün olabiliyorsa aynı dili konuşan en yakınındaki ve tek bir firmadan, ya da olabildiğince az sayıda yerli firmadan tedarik edebilmeyi, bu şekilde proje başlangıcında proje gerekliliklerini ve speklerini, beklentilerini her firmaya ayrı ayrı anlatmak ve her firma ile aynı pazarlıkları yapmak zorunda kalmamayı, ayrıca firmaları takip için de olabildiğince az personel ve enerji sarf etmeyi istemektedirler.
Diğer taraftan Türkiye’deki kalıp üreten firmalar iş ölçeklerini genel olarak 600 ton altında pres gerektiren kalıpların üretimine yönelik olarak belirlemekte ve makina, ekipman yatırımını bu ölçekteki parçaların kalıplarına göre yapmaktalar ki işte bu noktada ana sanayinin yukarıda anlatılan hedefleriyle, yan sanayinin olanakları birbirini karşılamıyor. Bu nedenle özellikle büyük ebatlı ve dış gövde parçalarının kalıpları yurtdışına sipariş ediliyor. Sonuçta daha çok para ve enerji harcanmak zorunda kalınıyor.
HEDEF:
Yeni devreye girecek araçların, ana sanayinin kendi iç kapasitesini aşan tüm kalıplarının ve devreye alma sırasındaki işlerinin anahtar teslimi olarak yerli firma(lar) tarafından yapılması.
AVANTAJLAR:
Fiyat ve zaman tasarrufu:
Özellikle uzak-doğu’dan getirilen kalıpların sadece nakliyesi 4~6 hafta sürmekte, gümrük işlemleri de hesaba katıldığında 8 haftaları bulan (~2 ay) sevkiyat süreleri ortaya çıkmaktadır. Halbuki bu süreç ve getirdiği maliyetler kalite çevrimlerinde kullanılabilir, böylelikle hedeflenen kalite seviyesi seri imalat öncesinde elde edilir.
Dilbirliği/Standartların Anlaşılabilirliği/Yönetim ve İletişim Kolaylığı:
Kalıpların yerli firmalara sipariş edilmesi halinde:
Sipariş sırasında sözleşmeler aynı hukuk zemininde yapılacağından uzlaşma ve sorunların çözülmesi nispeten kolay olacaktır.
Dilbirliği tarafların her seviyesinden yetkililerinin iletişimini kolaylaştıracak, bu yolla ana sanayinin metod, tasarım ve üretim süreçlerinde hızlı desteği, yerli firmaların soru ve önerilerinin hızlı sonuçlandırılması ve tarafların üzerinde anlaşabildiği taleplerin kalıplara hızlıca ve doğru olarak aktarılabilmesi sağlanacaktır.
YAPILMASI GEREKENLER:
Bir aracın tüm sac kalıplarının ülkemizde yapılmasının önündeki zorluklar ve bunları aşmak için gerekenler asağıdaki başlıklarda incelenebilir:
Ticari konular:
Kalıcı işbirliği yapabilecek organizasyon yapılarının pazarda ve otomotiv yan sanayi firmalarının bünyelerinde bulunması ki bu noktada; proje bazlı yönetim ve çalışabilme, proje mühendisleri istihdam etme, sözleşme yönetimi yapabilme ve şartnamelere göre farklı teklifler önerebilme gibi konular ön plana çıkmaktadır.
(Ölçek ve sayıca) yeterli derecede tezgahları ve presleri olan firmaların pazarda yer alması:
Özellikle dış gövde paneller veya 600 ton üstü preslerde basılan büyük ebatlı panellerin gerektirdiği tezgahlar/presler min. 4,600 mm. x 2,500 mm. tablalara sahip olmalı ve en az aynı ölçüde eksen hareketini sağlamalıdırlar. Kalıp bağlama/sökme ve referans belirleme sırasındaki kayıpları azaltmak için tezgahlar tüm yüzey işlemelerini tek seferde yapabilecek stabilitede ve işleme zamanlarını azaltmak için de yüksek hızlı olmalıdır. Aynı firma içinde kullanılan tezgahların tümünün aynı marka ve tipte olması, firmaya planlama ve elemandan bağımsız olarak her 3 vardiyada yükleme esnekliği, tezgahlar için hem işleme hem de bakım operatörlerini yetiştirme ve bulundurma kolaylığı sağlayacaktır; ayrıca bakım amaçlı yedek parçalar ortak olacağından stokda daha az yedek bulundurma zorunluluğu olacaktır.
Diğer taraftan özellikle yeni araçların kalıplarının üretimi için (yukarıda belirtildiği üzere) olabildiğince az sayıda firma seçilmek istenmektedir; bunun da yolu, yapılacak kalıpları belli kriterlere göre gruplandırarak paketler halinde sipariş etmekten geçiyor. Ortalama bir kalıp paketi 8-12 parçadan oluşmaktadır. Bu kadar parçanın kalıplarını araç programlarını destekleyebilecek bir imalat programına göre üretmek için (Her 2 parça için en az 1 Ad. tezgah gerektiği kabul edilirse) firmaların sahip olması gereken tezgah sayısı en az 6 Ad. olmalıdır. Kalıpların denenmesi için de 1 Ad. Çekme presi (2,000 ton ile bütün parçalar basılabilir) ve en az 2 Ad. (1,000 ton) hat presi gereklidir.
Projeler sırasında karşılaşılan teknik ve ticari zorluklara birlikte çözüm üretebilecek yetkinlikte ve kapasitedeki firmaların çoğalması; Birkaç tipik örnek vermek gerekirse sac malzeme ve büyük kam ünitelerinin tedariği, kontrol fikstürlerinin imalat zamanlaması ya da tedariği, ayrıca incelme riski olan parçalar için FLD (Forming Limit Diagram) analizinin yapılabilmesi üzerinde birlikte çalışılması sayılabilir.
Firmaların toplam maliyetlerini doğru hesaplayabilmesi ve maliyetlerini faaliyet tabanlı olarak ayırdedip iş sürekliliklerini sağlayabilmesi, ticari cazibesi olan teklif paketleri hazırlayabilmeleri için kayıp zamanları, işletme maliyetini, ölçüm faaliyetlerini, malzeme ve işçilik olarak projeler bazında ayırt edebilmesi önemlidir. Böylece firmalar proje bazında harcama eğrilerini gerçeğe yakın bir şekilde tahmin edebilecek, maliyet yönetimindeki hakimiyetini arttırabileceklerdir.
Gövde panellerinin kalıp setlerinin (ki genel olarak 4 kalıp diye düşünülebilir) üretim süresini müşteri hedeflerine uygun olarak planlanması: Burada dikkat edilecek püf noktası; üretim süresi her ne kadar rakiplerden kısa olmak zorunda olsa da öncelikli hedef, süreçlere uygun üretimi bitirebilmek olmalıdır. Planlama bu şekilde yapıldığında üretim süreçlerinde ortaya çıkacak sorunların üstesinden gelinirken, olabildiğince firmanın kendi kaynaklarıyla çalışması ve beklenmedik harcamaları da azaltması hedeflenmelidir.
Döküm firmalarıyla teslim ve kalite konularına ilaveten yapilacak ortak teknolojik çalışmalar (CAMITO v.b.) da maliyet tasarrufuna ve dolayısıyla iş sürekliliğine katkı sağlayacaktır.
Kontrol Fikstürleri, döndürme istasyonlari, transfer üniteleri, krom kaplama ve kam ünitesi imalatı gibi uzmanlık konularında hizmet alınabilecek yan sanayi firmalarının oluşması için zemin hazırlanmalı ve teşvik edilmelidir.
Anahtar teslimi kalıp tedarikçisi firmaların da model üretimi, tezgah/işleme v.b. konularda münferit hizmet alabilecekleri alt-tedarikçileri olmalıdır. Bu tip alt-tedarikçilerin geliştirilmesi ana sanayinin ve yan sanayinin ortak stratejisi olmalıdır.
Araç üretim programlarında, parçaların birbirleriyle uyumlu olarak birleştirilebilmesi ve test araçlarının üretimi için belli aşamalarda gerekli olan panel temininin sağlanması oldukça önemlidir. Yeni araç devreye alma programlarında bulunan belli sayıdaki aracın parçalarının zaman planına göre temini için, kalıp tedarikçilerinin laser kesme imkanlarının kendi firmalarında ya da kolay ulaşılabilir bir dış kaynakta bulunması önemlidir.
Teknik konular:
Yerli kalıp firmalarının ana sanayinin kalıp ihtiyaçlarına göre yeniden yapılandırma sürecini hızlandırmaları, özellikle makina parkı, pres kapasitesi ve gerekli yazılımın firma bünyesinde bulundurulması,
Karakteristik dış gövde parçalarının tasarım ve imalatını yapabilecek kabiliyet ve kapasitede olmak ve ayrıca dış parça imalatı için istenen kalite seviyesini kontrol edebilecek tecrübeli personelin istihdamı.
Özellikle kalıp metodunu, mühendisliğini ve tasarımını da yapabilen firmaların korunması ve sayısının artırılması.
Firmaların komponent tasarımından, parçaların birlikte yapılan çalışma kontrolüne kadar (eş zamanlı mühendislik) destek verebilme kabiliyeti.
Alüminyum ve yüksek dayanımlı çelikler vb. farklı sac malzemeler ile çalışabilme, bu konudaki tecrübenin yaygınlaştırılması.
Değişen proje girdilerinin ve varsayımlarının yönetilmesi, bu amaçla uygun eğitimlerin alınması; Üretilen sac paneller birbirine benzese dahi, kalıp projelerinin her biri kendine özgü özellikleriyle takip edilmelidir. Her projenin müşteri istekleri, takvimleri, kaynakları, dış kaynak kullanım imkanı ve mevcut ekibin katkıda bulunma performansı birbirinden farklı olacağından, değişiklik yönetimi ve takibi büyük önem arz etmektedir. Ancak bu takip ile maliyet, zaman ve performans hedefleri yakalanabilecektir.
Akademik konular:
Firmaların uygulamakta oldukları uluslararası kalite yönetimi ve çevre koruma sistemleri, standartları ve sertifikalarının olması şarttır.
Bilgisayar destekli mühendislik, tasarım ve üretim (CAE/CAD/ CAM) yazılımlarının kullanımının yaygın olarak mühendislik ve meslek eğitimi içinde bulundurulması gereklidir.
Simülasyon ve ölçüm program-larında uzmanlık sertifikası veren eğitim kurumlarının çoğalması da gereklidir.
SONUÇ:
Otomotiv endüstrisinde sac kalıbı imalatı iş kolunda önemli bir oyuncu olmak isteyen firmalar varlıklarını koruyabilmek, rekabetçi pozisyonlarını geliştirmek ve sürdürebilmek için sürekli gelişen stratejiler üretmek durumundadırlar. Türkiye’deki sac kalıp tedarikçisi konumundaki firmaların bu stratejileri sürekli geliştirebilmeleri için, kendi yetkinliklerini güçlendirmeleri ve işlerini yeniden tanımlamaları gereken bir modelin üzerinde duruyoruz.
Avrupalı ana sanayi firmaları da, sac kalıbı işlerini dış kaynak kullanarak yaptırmak istediklerinde ancak belli başlı kriterleri yakalayan tedarikçi firmaları kendi listelerine alıp irtibat kurmaktadırlar. Bu kriterler hem tezgah ve pres kapasitesi, tasarım olanakları, döküm parçalarının temin performansı, simülasyon ve kalite sistemleri, CAD/CAM uygulamalarının kalıp imalatı ile entegrasyonu gibi konvansiyonel değerlendirmeleri içermektedir, hem de data alış-veriş yöntem ve uygulamaları, lojistik imkanları, proje yönetim metodları, tedarikçi firmanın satınalma gücü ve çevre insan sağlığına uygunluk gibi yeni nesil tedarikçilerden beklenen özellikleri kapsamaktadır.
Dünyada yeni nesil tedarikçi olarak adlandırılan, konusunda uzman ve anahtar teslimi işlere imza atan yerli firmalarımızın ana sanayi ile beraber kazan-kazan şeklinde yapılanması ve işbirliği, bu firmalarımızın müşterilerini ve dolayısıyla pazar alanlarını artırmalarına imkan verecektir.